ଉତ୍ତର ରାମାୟଣ

ମହର୍ଷି ଅଗସ୍ତ୍ୟ ଶ୍ରୀରାମଚନ୍ଦ୍ରଙ୍କୁ କହିଲେ – ସୁକେଶର ପୁତ୍ର ମାଲ୍ୟବନ୍ତ, ମାଳୀ ଓ ସୁମାଳୀ ଲଙ୍କାକୁ ଯାଇ ସେଠାରେ ଅବସ୍ଥାନ କଲେ । ସେଠାରେ ସେମାନଙ୍କ ପରିବାର ବର୍ଗ ଓ ବନ୍ଧୁବାନ୍ଧବଙ୍କର ମଧ୍ୟ ବସବାସର ବ୍ୟବସ୍ଥା କଲେ । ବରପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଥିବାରୁ ସେ ତିନିଭାଇଯାକ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଅହଂକାରୀ ଓ ପ୍ରଜାଙ୍କ ଉପରେ ଇଚ୍ଛା ମୁତାବକ ଅତ୍ୟାଚାର କରିବାରେ ଲାଗିଲେ ।

ପ୍ରଥମେ ପ୍ରଥମେ ମୁନିଋଷି ଓ ଦେବତାମାନେ ଚୁପ୍ ରହିଲେ । ସେମାନେ ମନେ ମନେ ଭାବିଲେ ଯେ ରାକ୍ଷସ ଭାଇମାନେ କିଛିଦିନ ନିଜ ଔଦ୍ଧତ୍ୟ ଦେଖାଇ ତା’ପରେ ଶାନ୍ତ ହୋଇଯିବେ । କିନ୍ତୁ ଦିନ ପରେ ଦିନ ବିତିଗଲା । ନିଜ ବ୍ୟବହାରରେ ଅନୁତପ୍ତ ହେବା ତ ଦୂରର କଥା, ରାକ୍ଷସମାନେ କ୍ଳାନ୍ତ ହେବାର କୌଣସି ଲକ୍ଷଣ ମଧ୍ୟ ଆଉ ଦେଖାଗଲା ନାହିଁ ।

ରାକ୍ଷସମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ପ୍ରପୀଡିତ ହୋଇ ଋଷିମୁନି ଓ ଦେବତାମାନେ ଭଗବାନ୍ ଶଙ୍କରଙ୍କ ପାଖରେ ପହଁଚି ନିବେଦନ କଲେ; “ହେ ଈଶ୍ୱର, ବ୍ରହ୍ମାଙ୍କଠାରୁ ବରପ୍ରାପ୍ତ କରି ସେ ତିନିଭାଇଯାକ ଦେବତାଙ୍କ ଉପରେ ଅକଥନୀୟ ଅତ୍ୟାଚାର କରି ସ୍ୱର୍ଗରାଜ୍ୟ ଅଧିକାର କଲେ । ଋଷିମୁନିଙ୍କ ଉପରେ ମଧ୍ୟ ସେମାନେ ଅତ୍ୟାଚାର କଲେ । ସେମାନଙ୍କ ହାତରୁ ଆମକୁ ରକ୍ଷା କରନ୍ତୁ ।”

ମହେଶ୍ୱର ତ ସୁକେଶକୁ ବହୁତ ଭଲ ପାଉଥିଲେ । ତେଣୁ ସେ କହିଲେ, “ଦେଖନ୍ତୁ, ଆପଣମାନେ ଶ୍ରୀବିଷ୍ଣୁଙ୍କ ପାଖକୁ ଯାଆନ୍ତୁ । କାହିଁକିନା ସେହି ରାକ୍ଷସଗଣଙ୍କୁ ସଂହାର କରିବା ମୋ ପକ୍ଷେ ଅସମ୍ଭବ । ଏଭଳି ପରିସ୍ଥିତିରେ ଶ୍ରୀବିଷ୍ଣୁ ଅବଶ୍ୟ ଆପଣମାନଙ୍କର ସହାୟତା କରିବେ ।”

ମୁନିଋଷି ଓ ଦେବଗଣ ମହେଶ୍ୱରଙ୍କର ଜୟଧ୍ୱନି କରି ତାଙ୍କଠାରୁ ବିଦାୟ ନେଇ ଶ୍ରୀବିଷ୍ଣୁଙ୍କ ପାଖକୁ ଗଲେ । ସେଠାରେ ପହଁଚି ସେମାନେ ଶ୍ରୀବିଷ୍ଣୁଙ୍କୁ କହିଲେ, “ଭଗବାନ୍, ତ୍ରିକୁଟ ପର୍ବତସ୍ଥିତ ଲଙ୍କାନଗରୀ ଏବେ ରାକ୍ଷସଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଅଧିକୃତ । ପୁଣି ବ୍ରହ୍ମାଙ୍କଠାରୁ ବରପ୍ରାପ୍ତ କରି ସେମାନେ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଉଦ୍ଧତ ଓ ଅହଂକାରୀ ହୋଇ ଋଷିମୁନି ଓ ଦେବତାମାନଙ୍କ ଉପରେ ଅନେକ ଅକଥନୀୟ ଅତ୍ୟାଚାର କରୁଛନ୍ତି, କୃପାକରି ଆମକୁ ସେମାନଙ୍କ କବଳରୁ ରକ୍ଷା କରନ୍ତୁ । ଏ କାମ ତ କେବଳ ଆପଣଙ୍କ ଦ୍ୱାରାହିଁ ସମ୍ଭବ ।”

ସେତେବେଳକୁ ଶ୍ରୀବିଷ୍ଣୁଙ୍କ ପାଖରେ ବହୁ ଭକ୍ତଙ୍କର ଆକୁଳ କ୍ରନ୍ଦନ ଯାଇ ପହଁଚି ସାରିଥାଏ । ତେଣୁ ଦେବଗଣ ଓ ମୁନିଋଷିଙ୍କ ଅଭିଯୋଗ ଶୁଣି ସେ ଆଉ ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟ ହେଲେ ନାହିଁ । ସେ କ୍ଷଣକାଳ ନୀରବ ରହିଲେ । ତାଙ୍କ ମୁହଁରେ ସ୍ମିତ ହସ ଖେଳିଗଲା । ସେ ଦେବଗଣଙ୍କୁ ପଚାରିଲେ, “ମାତ୍ର ତିନିଜଣ ରାକ୍ଷସ ସମସ୍ତ ଦେବଙ୍କୁ ଏଭଳି ଭାବରେ ବିପନ୍ନ କିପରି କରି ପାରିଲା? ଏହା ପଛରେ କି ରହସ୍ୟ ରହିଛି?”

ଦେବଗଣ କହିଲେ “ଭଗବାନ୍! ଆପଣ ତ ଜାଣନ୍ତି, ସେ ରାକ୍ଷସମାନେ ବ୍ରହ୍ମାଙ୍କ ବରରେ ବଳୀୟାନ୍ । ବ୍ରହ୍ମାଙ୍କ ଆଶୀର୍ବାଦ ଯେଉଁମାନଙ୍କୁ ରକ୍ଷା କରୁଛି, ଆମେ ସେମାନଙ୍କୁ ମଧ୍ୟେ ମଧ୍ୟେ ବାଧା ଦେଇପାରିବା ସିନା, ହେଲେ ସେମାନଙ୍କୁ ପୁରାପୁରି ଦମନ କରିବା ଆମ ପକ୍ଷରେ କିପରି ବା ସମ୍ଭବ ହେବ?”

ଶ୍ରୀବିଷ୍ଣୁ ସେମାନଙ୍କୁ ଅଭୟଦାନ ଦେଇ କହିଲେ, “ସୁକେଶ ଓ ତା’ର ପୁତ୍ରମାନଙ୍କୁ ମୁଁ ତ ଭଲ କରି ଜାଣେ । ମୁଁ ଅବଶ୍ୟ ସେମାନଙ୍କୁ ସଂହାର କରିବି । ସେଥିଲାଗି ଆପଣମାନେ ଆଦୌ ଚିନ୍ତା କରନ୍ତୁ ନାହିଁ ।”

ଶ୍ରୀବିଷ୍ଣୁଙ୍କର ଏହି ସାନ୍ତ୍ୱନାପୂର୍ଣ୍ଣ ବାକ୍ୟ ଶୁଣି ଦେବଗଣ ଓ ଋଷିଗଣ ବହୁତ ଆନନ୍ଦିତ ହେଲେ ।

ଏ ସମସ୍ତ ସମାଚାର ବହୁତ ଶୀଘ୍ର ଲଙ୍କାରେ ଯାଇ ପହଁଚିଲା । ମାଲ୍ୟବନ୍ତ ତା’ର ସାନ ଭାଇମାନଙ୍କୁ କହିଲା, “ଶୁଣ, ଦେବତା ଓ ଋଷିମାନେ ମିଳିମିଶି ଆମର ସଂହାର କରିବା ପାଇଁ ଚେଷ୍ଟା କରୁଛନ୍ତି । ଶୁଣାଯାଏ ଯେ ସେମାନେ ପ୍ରଥମେ ଶିବଙ୍କୁ ଏଥିପାଇଁ ଅନୁରୋଧ କରିଥିଲେ କିନ୍ତୁ ଶିବ ତାଙ୍କର ଅସାମର୍ଥ୍ୟ ପ୍ରକାଶ କଲେ ଓ ବିଷ୍ଣୁଙ୍କ ପାଖକୁ ତାଙ୍କୁ ଯିବାକୁ କହିଲେ । ସେମାନେ ବିଷ୍ଣୁଙ୍କ ପାଖକୁ ଯିବାରୁ ବିଷ୍ଣୁ ଆମମାନଙ୍କୁ ବିନାଶ କରିବା ନିମନ୍ତେ ସ୍ୱୀକୃତି ହୋଇଛନ୍ତି । ବିଷ୍ଣୁଙ୍କ ଶକ୍ତି ସାମନାରେ ସମସ୍ତ ପ୍ରକାର ରାକ୍ଷସୀ ମାୟା ପଣ୍ଡ ହୋଇଛି । ହିରଣ୍ୟକଶ୍ୟପୁ ପରି ରାକ୍ଷସ ମଧ୍ୟ ତିଷ୍ଠି ପାରିଲା ନାହିଁ । ତେଣୁ ଏ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଆମେମାନେ କ’ଣ କରିବା ଉଚିତ୍ ଭାବିଚିନ୍ତି ଶୀଘ୍ର ଠିକ୍ କରିବା ।”

ବଡଭାଇ ମାଲ୍ୟବନ୍ତର କଥା ଶୁଣି ମାଳୀ ଓ ସୁମାଳୀ କହିଲେ, “ଆମେମାନେ ପଣ୍ଡିତ । ଆମମାନଙ୍କର ତପସ୍ୟା ଶକ୍ତି ମଧ୍ୟ ବହୁତ ଅଛି: ଧନସମ୍ପଦ ମଧ୍ୟ ଅମାପ, ଆଉ ସୈନ୍ୟସାମନ୍ତ ତ ଅସୀମ, ଆମେ ତିନିଭାଇ ଶୌର୍ଯ୍ୟ, ବୀର୍ଯ୍ୟ ଓ ପରାକ୍ରମ କେଉଁଥିରେ ବା କମ୍? ତେଣୁ ଦେବତାମାନଙ୍କର ଅହଂକାର ଭାଙ୍ଗିଦେବା ଭଲ । ସେମାନେ ବିଷ୍ଣୁଙ୍କ ସହାୟତାରେ ଆମ ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ କରିବା ପୂର୍ବରୁ ଆମେ ସେମାନଙ୍କ ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ ଆରମ୍ଭ କରିଦେବା ସବୁଠୁ ଭଲ ହେବ ।”

ଏ ପ୍ରସ୍ତାବରେ ସମସ୍ତେ ଏକମତ ହେଲେ । ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଦେବଗଣଙ୍କ ଉପରେ ଭୀଷଣ ଓ ଅଚାନକ ଆକ୍ରମଣ କରିବା ନିମନ୍ତେ ରାକ୍ଷସଗଣ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହେଲେ । ପ୍ରବଳ ଉତ୍ସାହରେ ସେମାନେ ବଛା ବଛା ରାକ୍ଷସ ସୈନ୍ୟଙ୍କୁ ତାଲିମ୍ ଦେବାକୁ ଲାଗିଲେ । ନୂଆ ଯୁଦ୍ଧର ସଙ୍କେତ ପାଇ ରାକ୍ଷସମାନଙ୍କର ଆନନ୍ଦ କହିଲେ ନ ସରେ ।

ତା’ପରେ ସେ ତିନିଭାଇଯାକ ସୈନ୍ୟସାମନ୍ତ ଧରି ଯୁଦ୍ଧ ବେଶରେ ଦେବତାମାନଙ୍କୁ ଆକ୍ରମଣ କରିବାକୁ ଗଲେ । ସେମାନେ ମଧ୍ୟ ପ୍ରାୟ ପ୍ରସ୍ତୁତ ଥିଲେ । ସ୍ୱୟଂ ବିଷ୍ଣୁ ଏସବୁ ଦେଖି ନିଜେ ଯୁଦ୍ଧ ବେଶରେ ସଜ୍ଜିତ ହୋଇ ଗରୁଡ ଉପରେ ବସି ଯୁଦ୍ଧ ସ୍ଥଳକୁ ଆସିଲେ । ଘୋର ଯୁଦ୍ଧ ହେଲା । ମାଳୀ ସେନାପତି ଥିଲା । ଭୟଙ୍କର ରଡି କରି ମାଳୀ ନିଜ ସୈନ୍ୟମାନଙ୍କୁ ଉତ୍ସାହ ଦେବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ପ୍ରବଳ ବେଗରେ ଚଳାଇବାକୁ ଲାଗିଲା । ତା’ ଭୀଷଣ ରୂପ ଦେଖି ଦେବଗଣ ସନ୍ତସ୍ତ ହେଲେ । କିନ୍ତୁ ବିଷ୍ଣୁଙ୍କର ସେଥିରେ କୌଣସି ଭାବାନ୍ତର ହେଲା ନାହିଁ । ସେ ତା’ ସମ୍ମୁଖକୁ ଆସି ତା’ ଆଡେ ଦୃଷ୍ଟିପାତ କଲେ ଓ ନିଜ ସୁଦର୍ଶନ ଚକ୍ର ପ୍ରେରଣ କଲେ । ପ୍ରଥମେ ସେହିଁ ବିଷ୍ଣୁଙ୍କ ଚକ୍ରରେ ପ୍ରାଣ ଦେଲା । ମାଳୀର ମୃତ୍ୟୁ ଦେଖି ଅନ୍ୟ ଦୁଇଭାଇ ସୈନ୍ୟସାମନ୍ତଙ୍କୁ ଧରି ରାଜଧାନୀକୁ ଫେରି ପଳାଇଗଲେ ।

ବିଷ୍ଣୁ ସେମାନଙ୍କୁ ଅନୁସରଣ କରି ଆକାଶ ମାର୍ଗରେ ଗରୁଡ ଉପରେ ବସି ଯାଉଥା’ନ୍ତି । ମାଲ୍ୟବନ୍ତ ରାଗିକରି କହିଲା, “ଆପଣ କ୍ଷତ୍ରିୟଧର୍ମ ମାନୁ ନାହାଁନ୍ତି । ଯୁଦ୍ଧ କ୍ଷେତ୍ରର ବାହାରେ କାହିଁକି ଆପଣ ଆମକୁ ଆକ୍ରମଣ କରୁଛନ୍ତି?”

ଏକଥା ଶୁଣି ବିଷ୍ଣୁ ହସିଲେ । ସେଥିରେ କୁପିତ ହୋଇ ମାଲ୍ୟବନ୍ତ କହିଲା, “ମୋ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର କାହିଁକି ଦେଉନାହାଁନ୍ତି? ଆମ୍ଭେମାନେ ତ ଯୁଦ୍ଧ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଯଥାସାଧ୍ୟ ଯୁଦ୍ଧ କରିଛୁ । ବର୍ତ୍ତମାନ ଆପଣ ଆମ୍ଭମାନଙ୍କୁ ଅନୁସରଣ କରିବା ଉଚିତ୍ ନୁହେଁ ।”

ବିଷ୍ଣୁ କହିଲେ, “ରାକ୍ଷସ! ଉଚିତ ଅନୁଚିତ କଥା ସିନା ବର୍ତ୍ତମାନ ଉଠାଉଛ, ପୂର୍ବରୁ ସେ ବିଷୟ କିପରି ପାଶୋରି ଦେଇଥିଲ? ନିରୀହ, ନିରସ୍ତ୍ର ଋଷିମାନଙ୍କ କୁଡିଆ ଉପରେ ଚଢଉ କରି ସେମାନଙ୍କୁ କଲବଲ କରିବା ବେଳେ ଏ ବିବେକ ଜ୍ଞାନ ତୁମର କେଉଁଠି ଥିଲା? ଜନପଦର ଅଧିବାସୀମାନଙ୍କୁ ହତ୍ୟା କରି, ଭୀତତ୍ରସ୍ତ କରି, ସେମାନଙ୍କ ଧନରତ୍ନ ଅପହରଣ କରିବା ବେଳେ ତମ ବିବେକବୋଧ ଥିଲା କେଉଁଠି?”

ମାଲ୍ୟବନ୍ତ ରାଗିଯାଇ କହିଲା, “ଆମେ ବେଶ୍ କରିଛୁ । ତୁମେ କ’ଣ କହୁଛ?”

ବିଷ୍ଣୁ କହିଲେ, “ଧାର୍ମିକ ଋଷିମାନଙ୍କୁ ଓ ଦେବତାମାନଙ୍କୁ ତମେମାନେ ବିନା କାରଣରେ ଆକ୍ରମଣ କରି ବହୁତ ଅତ୍ୟାଚାର କରିଛ । ତେଣୁ ତୁମମାନଙ୍କୁ ନିପାତ କରିବା ପାଇଁ ମୁଁ କଥା ଦେଇଛି । କେବଳ ଯୁଦ୍ଧକ୍ଷେତ୍ରରେ କ’ଣ ପୃଥିବୀ ଛାଡି ପାତାଳକୁ ଗଲେ ମଧ୍ୟ, ମୁଁ ତୁମକୁ ନିପାତ କରିବି ।”

ମାଲ୍ୟବନ୍ତ କହିଲା, “ଯଦି ନିଜକୁ ବୀର ବୋଲି ମନେ କରୁଛ, ତେବେ ଆସ ମୋ ସହିତ ଯୁଦ୍ଧ କରିବ ।”

ତା’ପରେ ସେ ଦୁହେଁ ଖୁବ୍ ଲଢିଲେ । ଇତିମଧ୍ୟରେ ସୁମାଳୀ ସେନାମାନଙ୍କୁ ନେଇ ପଳାଇଥାଏ । ବିଷ୍ଣୁଙ୍କ ଆୟୁଧ ଆଘାତ ସହ୍ୟ କରି ନପାରି ଦରମରା ଅବସ୍ଥାରେ ପ୍ରାଣ ନେଇ ମାଲ୍ୟବନ୍ତ ମଧ୍ୟ ସେଠାରୁ କୁଆଡେ ପଳାଇଗଲା । ସମସ୍ତେ ଲଙ୍କାରେ ଯାଇ ପହଁଚିଲେ । ତଥାପି ବି ବିଷ୍ଣୁ ସେମାନଙ୍କୁ ଛାଡିଲେ ନାହିଁ । ସେଠାରୁ ମଧ୍ୟ ସେମାନଙ୍କୁ ସେ ତଡି ଦେଲେ । ସେମାନେ ସମସ୍ତେ ପ୍ରାଣ ଘେନି ପାତାଳକୁ ପଳାଇ ଯାଇ ସେହିଠାରେ ସୁମାଳୀକୁ ରାଜା କରି ରହିଲେ । ତା’ପରେ ଲଙ୍କାରେ ବିଶ୍ରବସୁଙ୍କ ପୁତ୍ର କୁବେର ପୁଣି ଫେରି ଆସି ରାଜ୍ୟ କରି ରହିଲେ ।

ଏହାପରେ ଧରିତ୍ରୀ ପୃଷ୍ଠରେ ଓ ସ୍ୱର୍ଗ ରାଜ୍ୟରେ ଶାନ୍ତି ଫେରି ଆସିଲା । ଦେବଗଣ ଓ ମୁନିଋଷିମାନେ ସ୍ୱସ୍ତିରେ ନିଃଶ୍ୱାସ ନେଲେ । ବହୁଦିନ ଧରି ପୃଥିବୀର ଲୋକେ ସନ୍ତସ୍ତ ହୋଇ ରହିଥିଲେ । ଏଥର ପୁଣି ସ୍ୱଚ୍ଛନ୍ଦ ଜୀବନଯାତ୍ରା ଫେରି ଆସିଲା ।

ଏହିପରି କିଛିଦିନ ବିତିଗଲା । ଥରେ ସୁମାଳୀ ତାହାର ସୁନ୍ଦରୀ ଝିଅ କୈକେସୀକୁ ସାଙ୍ଗରେ ଧରି ପୃଥିବୀ ଭ୍ରମଣ କରୁଥିଲା । ବାଟରେ ସେ ଦେଖିଲା କୁବେର ଲଙ୍କା ନଗରୀରୁ ବାହାରି ପୁଷ୍ପକ ବିମାନରେ ବସି ତାଙ୍କ ପିତାମାତାଙ୍କୁ ଦେଖା କରିବାକୁ ଯାଉଛନ୍ତି । କୁବେରଙ୍କର ଏ ବୈଭବରେ ସେ ଈର୍ଷାନ୍ୱିତ ହେଲା । ତା’ପରେ ସେ ତା’ ଝିଅକୁ କହିଲା, “ଝିଅ, ଦେଖ, ବିଶ୍ରବସୁ ଋଷିଙ୍କର ପୁତ୍ର ବୋଲି ସେ ମହା ଐଶ୍ୱର୍ଯ୍ୟପୂର୍ଣ୍ଣ ଜୀବନ ଯାପନ କରୁଛି । ତୁ ଏବେ ସୁନ୍ଦରୀ ଓ ଅନେକ ଯୁବକ ତୋତେ ବିବାହ କରିବାକୁ ଚାହାଁନ୍ତି । ତୁ ଯଦି ଆମ ରାକ୍ଷସକୁଳର ହିତ ଚାହୁଁ ତେବେ କୌଣସି ମତେ ବିଶ୍ରବସୁଙ୍କୁ ସେବା କରି ପୁତ୍ର କାମନା କରିବୁ । ତେବେ ଯାଇ ସେ ପୁତ୍ର ଅତ୍ୟନ୍ତ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ହେବ ଓ ଆମର ପୂର୍ବ ସୌଭାଗ୍ୟ ଓ ଐଶ୍ୱର୍ଯ୍ୟ ପୁଣି ଫେରି ଆସିବ ।”

କୈକେସୀ ପ୍ରଥମେ ସଙ୍କୋଚ ବୋଧ କଲା । କିନ୍ତୁ ସୁମାଳୀ ତାକୁ ବହୁତ କିଛି ବୁଝାଇଲା ।

କୈକେସୀ ଶେଷରେ ତା’ ପିତାଙ୍କ କଥାକୁ ସ୍ୱୀକାର କଲା । ସେ ଯାଇ ବିଶ୍ରବସୁଙ୍କ ଆଶ୍ରମରେ ପହଁଚିଲା । ଋଷି ବିଶ୍ରବସୁ ପଚାରିଲେ, “ତୁମେ କିଏ? ବୟସ କମ୍, ସୁନ୍ଦରୀ ପୁଣି ଏକାକୀ ଏ ଜନଶୂନ୍ୟ ଜଙ୍ଗଲରେ ଏଠାକୁ ଆସିବାର ଅଭିପ୍ରାୟ କ’ଣ?”

ସୁନ୍ଦରୀ କୈକେସୀ ବିନୟ ଭାବରେ ଉତ୍ତର ଦେଲା, “ମୁନିଶ୍ୱର! ଆପଣ ନିଜର ତପଃଶକ୍ତି ଦ୍ୱାରା ସବୁ କିଛି ଜାଣି ପାରିବେ । ମୋ ପିତାଙ୍କ କଥା ଅନୁସାରେ ମୁଁ ଏଠାକୁ ଆସିଛି । ମୋ ନାମ କୈକେସୀ । ମୁଁ ଆପଣଙ୍କ ସେବାରେ ନିଜକୁ ଉତ୍ସର୍ଗ କରିବି ।”

ଋଷି ଅଳ୍ପ ସମୟ ଆଖି ବୁଜି ସବୁ କିଛି ଜାଣିନେଲେ । ତା’ପରେ ସେ କହିଲେ, “ବୁଝିଲି । ତୁମେ ପୁତ୍ରକାମନା ନେଇ ଏଠାକୁ ଆସିଛ! ଠିକ୍ ଅଛି । କିନ୍ତୁ ଯେଉଁ ମୁହୂର୍ତ୍ତରେ ତମେ ପୁତ୍ରକାମନା କରି ମୋ ପାଖକୁ ଆସିଛ ତାହା ରାକ୍ଷସ ମୁହୂର୍ତ୍ତ । ଏଣୁ ତୁମ ପେଟରୁ ଏକ ଭୟଙ୍କର କ୍ରୁର କିନ୍ତୁ ମହାବଳଶାଳୀ ପୁତ୍ର ଜନ୍ମ ହେବ ।”

କୈକେସୀ କହିଲେ “ଏ କିପରି କଥା? ଆପଣଙ୍କ ପରି ଜଣେ ପବିତ୍ର ଋଷିଙ୍କର ପୁତ୍ର କାହିଁକି ଏପରି ହେବ? ମୋର ଏକ ଉତ୍ତମ ସ୍ୱଭାବର ପୁତ୍ର ଦରକାର ।” ବିଶ୍ରବସୁ କୈକେସୀର କଥାରେ ସ୍ୱୀକୃତ ହେଲେ ।

କୈକେସୀ ସେହିଠାରେ ରହିଲା ଓ ବିଶ୍ରବସୁଙ୍କ ସେବା କଲା । କୈକେସୀ ଯେପରି ସୁନ୍ଦରୀ ଥିଲା, ଠିକ୍ ସେହିପରି ସେ ଗୁଣବତୀ ମଧ୍ୟ ଥିଲା । ତା’ର ଉପସ୍ଥିତି ଯୋଗୁଁ ଋଷିଙ୍କ ଆଶ୍ରମର ଶ୍ରୀ ବୃଦ୍ଧି ହେଲା । ଅନ୍ୟ ଋଷିମାନେ ମଧ୍ୟ ତାକୁ ସମ୍ମାନ କରୁଥିଲେ ।

କୈକେସୀ ଅନେକ ଦିନ ଧରି ସେଠାରେ ବିଶ୍ରବସୁଙ୍କ ସ୍ତ୍ରୀ ହୋଇ ରହିଲେ । କାଳକ୍ରମେ ତାଙ୍କର ତିନି ପୁତ୍ର ଓ ଗୋଟିଏ କନ୍ୟା ଜନ୍ମ ହେଲେ । ଆପଣ ମାନେ ଏ କାହାଣୀ ଜୟ ଶ୍ରୀ କୃଷ୍ଣ ଏବଂ ଶୁଭ ସକାଳ ଗ୍ରୁପ୍ ରୁ ପଢୁଛନ୍ତି । ପ୍ରଥମ ପୁତ୍ର ରାବଣ ଦଶ ମୁଣ୍ଡ, କୋଡିଏ ହାତ ହୋଇ ବିକଟାଳ ରୂପ ନେଇ ଜନ୍ମ ହେଲା । ଦ୍ୱିତୀୟ କୁମ୍ଭକର୍ଣ୍ଣ ବିରାଟ ବପୁ, ଭୟଙ୍କର ରାକ୍ଷସ । ତୃତୀୟ କନ୍ୟା ସୂର୍ପଣଖା ଓ ଚତୁର୍ଥ ପୁତ୍ର ବିଭୀଷଣ ଯିଏ କି ସ୍ୱଭାବରେ ଅତ୍ୟନ୍ତ ସତ୍, ନମ୍ର, ବିନୟୀ, ଧୀର ଓ ବିଷ୍ଣୁଭକ୍ତ ଥିଲେ ।

ପିଲାମାନଙ୍କୁ ନେଇ କୈକେସୀ ବଣରେ ଘର ବନାଇ ରହିଥାଏ । ପିଲାଟିଦିନରୁହିଁ ରାବଣ ଓ କୁମ୍ଭକର୍ଣ୍ଣ ମୁନିଋଷିମାନଙ୍କୁ ହଇରାଣ କରିବା ଓ ସେମାନଙ୍କ ଉପରେ ଅତ୍ୟାଚାର କରିବା କାମରେ ଲାଗିଲେ । କ୍ରମେ ସେମାନଙ୍କର ବୟସ ବଢିଲା । ଦିନେ କୁବେରଙ୍କୁ ପୁଷ୍ପକବିମାନରେ ଯାଉଥିବାର ଦେଖାଇ ଦେଇ କୈକେସୀ ରାବଣକୁ କହିଲା, “ପୁଅ, ଦେଖ ତୋର ବୈମାତୃକ ଭାଇ କେତେ ଐଶ୍ୱର୍ଯ୍ୟ ନେଇ ଅଛି । ତୁ କ’ଣ ଏପରି ଐଶ୍ୱର୍ଯ୍ୟ ପ୍ରାପ୍ତ କେବେବି କରିପାରିବୁ ନାହିଁ?”

ରାବଣ କହିଲା, “ଏ କି ଛାର! ମୁଁ ତ ଏହାଠାରୁ ହଜାରଗୁଣ ଅଧିକ ଐଶ୍ୱର୍ଯ୍ୟ ପ୍ରାପ୍ତ କରିବି । ସେଥିପାଇଁ ତପସ୍ୟା ଶକ୍ତି ଦରକାର । ପ୍ରଥମେ ମୁଁ ତପସ୍ୟା କରିବାକୁ ଯିବି ।”

ତା’ପରେ ରାବଣ ତା’ର ଦୁଇଭାଇଙ୍କୁ ଧରି ଗୋକର୍ଣ୍ଣ ପର୍ବତକୁ ଯାଇ ସେଠାରେ ତପସ୍ୟା କଲା । ସେମାନେ ମଧ୍ୟ ତପସ୍ୟା କଲେ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ହଜାର ବର୍ଷ ପରେ ରାବଣ ନିଜର ଗୋଟାଏ ମୁଣ୍ଡ ଛିଡାଇ ଯଜ୍ଞରେ ଆହୁତି ଦେଉଥାଏ । ଏହିପରି ନ ହଜାର ବର୍ଷ କଟିଗଲା । ଶେଷ ହଜାର ବର୍ଷ କଟିବା ପରେ ରାବଣ ନିଜେ ଯଜ୍ଞକୁଣ୍ଡକୁ ଡେଇଁ ପଢିବାକୁ ଯାଉଥିଲା, ଠିକ୍ ସେତେବେଳେ ବ୍ରହ୍ମା ସେଠାରେ ଆବିର୍ଭାବ ହୋଇ ତାକୁ ବର ଯାଚିଲେ ।

ବ୍ରହ୍ମାଙ୍କୁ ନିଜ ସମ୍ମୁଖରେ ଦେଖି ରାବଣ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଆନନ୍ଦିତ ହୋଇ କହିଲା, “ପିତାମହ, ମୋତେ ଅମର ବର ଦିଅନ୍ତୁ ।”

ବ୍ରହ୍ମା କହିଲେ, “ବତ୍ସ! ତାହା ତ ଆଦୌ ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ । କୌଣସି ସର୍ତ୍ତ ରଖି ତୁ ମୋତେ ବର ମାଗି ପାରୁ ।”

ରାବଣ କହିଲା, “ପ୍ରଭୁ, ଦେବତା, ରାକ୍ଷସ, ଯକ୍ଷ, ଗନ୍ଧର୍ବ, ନାଗ ପ୍ରଭୃତି ମୋତେ ଯେପରି କେହିବି ମାରିପାରିବେ ନାହିଁ ଏହି ବର ଦିଅନ୍ତୁ । ମନୁଷ୍ୟ ଓ ପଶୁ ତ ମୋର ଆହାର । ମୁଁ ସେମାନଙ୍କୁ ଯମାରୁ ଭୟ କରେ ନାହିଁ ।”

“ତଥାସ୍ତୁ!” ଏହା କହି ବ୍ରହ୍ମା ବିଭୀଷଣ ନିକଟକୁ ଯାଇ ତାକୁ ବର ଯାଚିଲେ ।

ବିଭୀଷଣ କହିଲା, “ପ୍ରଭୁ, ମୋତେ ଏହି ବର ଦିଅନ୍ତୁ ଯେପରି ସର୍ବଦା ମୋର ମନ ଧର୍ମ ଓ ସତ୍ୟ ପଥରେ ରହିବ । ସର୍ବଦା ଭଗବାନଙ୍କର ସଚ୍ଚିଦାନନ୍ଦ ମଧ୍ୟରେ ମୁଁ ବୁଡି ରହିଥାଏ ।”

“ତଥାସ୍ତୁ!” ଏହା କହି ବ୍ରହ୍ମା ତାହାକୁହିଁ ଅମର ବର ଦେଲେ । ଶେଷରେ ସେ ବର ଦେବାକୁ କୁମ୍ଭକର୍ଣ୍ଣ ପାଖକୁ ଗଲେ । ସେତିକିବେଳେ ଦେବତାମାନେ ସମବେତ ହୋଇ ବ୍ରହ୍ମାଙ୍କୁ ସ୍ତୁତି କରିବାକୁ ଲାଗିଲେ । ସେମାନଙ୍କ ଏକାଗ୍ରତା ଓ ବ୍ୟାକୁଳତା ଯୋଗୁଁ ବ୍ରହ୍ମା ଅଟକି ଯାଇ ସେମାନଙ୍କ ଆଡେ ଜିଜ୍ଞାସୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ଅନାଇଲେ । ସେତେବେଳେ ଦେବତାମାନେ କହିଲେ, “ତାକୁ ବେଶି ଶକ୍ତିଶାଳୀ କରିବା ପରି ବର ଦେବେନାହିଁ । ସେ ନନ୍ଦନବନରେ ପଶି ସାତଜଣ ଅପ୍ସରାଙ୍କୁ ଖାଇ ପକାଇଛି ଓ ଅନେକ ଋଷିମୁନିଙ୍କୁ ବି ଖାଇ ପକାଇଛି । ତେଣୁ ସରସ୍ୱତୀ ଯାଇ ତା’ର କଣ୍ଠରେ ବସନ୍ତୁ, ଯେପରି ତା’ର ବର ମାଗିବାରେ ଆମର କିଛିବି କ୍ଷତି ନ ହୁଏ ।” ଶେଷରେ ସେଇଆ ହେଲା ।

କୁମ୍ଭକର୍ଣ୍ଣ କହିଲା, “ମୁଁ ଛ ମାସ ଶୋଇବି; ତା’ପରେ ନିଦରୁ ଉଠି ମୁଁ ଖାଇବି । ଟିକିଏ ବୁଲାବୁଲି କରି ପୁଣି ଛ ମାସ ଶୋଇବି ।”

“ତଥାସ୍ତୁ!” ଏହା କହି ବ୍ରହ୍ମା ସେଠାରୁ ଅନ୍ତର୍ଦ୍ଧାନ ହେଲେ । ପରେ ମୋଟାବୁଦ୍ଧିଆ, କୁମ୍ଭକର୍ଣ୍ଣ ଉପଲବ୍ଧି କଲା ଯେ ଦେବତାମାନେ ତା’ ଉପରେ ପ୍ରଭାବ ପକାଇ ତାକୁ ଠକାଇଛନ୍ତି । ଏଣୁ ସେ ଅନେକ ପଶ୍ଚାତାପ କଲା ।

ତିନିଭାଇ ବ୍ରହ୍ମାଙ୍କଠାରୁ ବରପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇ ସେମାନଙ୍କ ମା’ ଓ ଭଉଣୀଙ୍କ ପାଖକୁ ଗଲେ ।

ବିଶେଷ ଦ୍ରଷ୍ଟବ୍ୟ:-

କେତେକ କାହାଣୀ ମନୋରଞ୍ଜନ ଏବଂ ନୀତି ଶିକ୍ଷା ଉବ୍ଦେଶ୍ୟରେ କେବଳ ମନଗଢା ବା କଳ୍ପନା ଭାବଧାରା ଦ୍ୱାରାହିଁ ପ୍ରତିବେସିତ। କିଛି କାହାଣୀରେ କିଛି ମାତ୍ରାରେ ସତ୍ୟତା ଥିଲେ ମଧ୍ୟ ତାହା ମନଗଢା କଥା ଦ୍ୱାରା ବର୍ଣ୍ଣିତ ଏବଂ ବଢ଼େଇ ଚଢେଇ ଲିଖିତ । ଯଦି କୌଣସି କାହାଣୀରେ ବୈଜ୍ଞାନିକ ଆଧାର ନଥାଏ ତାକୁ ସତ୍ୟ ମାନିବା ଅନୁଚିତ୍। ଅନ୍ୟ କେତେକ କାହାଣୀ ମନୋରଞ୍ଜନ ଏବଂ ନୀତି ଶିକ୍ଷା ଉବ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଲେଖା ହୋଇଥିଲେ ମଧ୍ୟ ସେଗୁଡିକ ଜାତି, ଅନ୍ଧବିଶ୍ୱାସ, ତର୍କ ହୀନତା, ଧର୍ମ ଓ ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷ ପ୍ରଚାର ଉଦ୍ଧେଶ୍ୟରେ ଲିଖିତ ଧୁର୍ତ୍ତ ଗପ ତେଣୁ ତାକୁ ସତ୍ୟ  ମାନିବା ଅନୁଚିତ୍ । ଯଦି କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତିର କାଳ୍ପନିକସ୍ତର ବାସ୍ତବିକତା ସହ ମେଳନଖାଏ  ଏବଂ ଅନ୍ଧବିସ୍ଵାଶର ବଶବର୍ତ୍ତୀ ହୋଇ ଅଜ୍ଞାନତାର ଜନନୀ ହୁଏ ତେବେ ଏହାକୁ ମାନସିକ ବିକୃତତା କୁହାଯାଏ।